LIVE
AZ
TR
RU
EN
Çin Dünya Orbitində Müstəqil Peyk Şəbəkəsi Qurmağa Hazırlaşır
Aydınlar.az xarici mətbuata istinadən xəbər verir ki, son dövrlərdə demək olar ki, bütün sahələrdə ABŞ ilə rəqabət aparan Çin, indi də dünya orbitində genişmiqyaslı bir peyk şəbəkəsi qurmağa başlayır. Bu şəbəkə, 2800 peykdən ibarət olacaq və adi peyk sistemlərindən fərqli olaraq, məlumatı yerə ötürmək yerinə, onu birbaşa kosmosda emal etmə qabiliyyətinə malik olacaq.
İlk Peyklər Uğurla Orbitə Buraxılıb
Bu layihənin ilk mərhələsi çərçivəsində ADA Space və Zhejiang Lab tərəfindən hazırlanmış 12 peyk bu həftə Chang Zheng 2D raketi ilə aşağı dünya orbitinə yerləşdirilib. Layihə beynəlxalq mediada "Three-Body Computing Constellation" (Üç Cisim Hesablama Konstellasiyası) adı ilə təqdim olunur.
Starlink ilə Müqayisə: Oxşarlıq və Fərqlər
Bu sistem zahirən SpaceX-ə məxsus Starlink şəbəkəsinə bənzəsə də, əslində tamamilə fərqli məqsədlərə xidmət edəcək. Starlink bütün dünyaya internet bağlantısı təmin etmək üçün məlumat ötürürkən, Three-Body Computing Constellation məlumatı birbaşa kosmosda emal edəcək.
5 Katrilyon Əməliyyat/Saniyə: Orbitdə Süperkompüter Gücü
Sistemin ən diqqətçəkən xüsusiyyəti, məlumatın yer üzündəki mərkəzlərə ehtiyac qalmadan kosmosda emal olunmasıdır. İlk mərhələdəki 12 peyk saniyədə 5 peta əməliyyat (5 POPS – yəni 5 katrilyon hesablama) həyata keçirmək gücündədir. Bu güc, yüksək performanslı süperkompüterlərlə rəqabət apara biləcək səviyyədədir.
Hər bir peykdə 30 terabayt daxili yaddaş mövcuddur ki, bu da peyklərə toplanan məlumatı uzun müddət saxlamaq və emal etmək imkanı verir – tamamilə yer stansiyalarından asılı olmadan.
Lazer Əlaqələri və Süni İntellekt ilə Yüksək Sürətli Əlaqə
Peyklər arasında 100 Gbps sürətlə lazer əsaslı əlaqələr qurulub. Bu texnologiya sayəsində yüksək sürətli məlumat mübadiləsi mümkündür. Eyni zamanda, süni intellektlə təchiz olunmuş bu peyklər sensor və görüntü məlumatlarını birbaşa kosmosda emal edib real vaxtda nəticəyə çevirə bilir.
Bu isə müxtəlif sahələrdə — xüsusilə strateji qərar qəbuletmə proseslərində — sürətli və effektiv reaksiya imkanları yaradır.
Orbitdəki Hesablama Sistemi: Təkcə Rabitə Deyil, Strateji Alət
Three-Body Computing Constellation yalnız bir rabitə və ya müşahidə vasitəsi deyil, həm də orbitdə fəaliyyət göstərən süni intellekt əsaslı bir "kosmik süperkompüter" olacaq. Layihə eyni zamanda elm və araşdırmalar üçün də əhəmiyyətli imkanlar açır.
Məsələn, peyklərdən biri Çin Elmlər Akademiyasının Milli Astronomiya Rəsədxanası (NAOC) ilə Guangxi Universitetinin birgə hazırladığı kosmik X-şüası polarimetrinə malikdir. Bu cihaz, qamma şüası partlamaları kimi müvəqqəti kosmik hadisələri təyin etmək, təsnifləşdirmək və təhlil etmək məqsədilə istifadə olunacaq. Həmçinin, bu hadisələrə cavab vermək üçün digər elmi missiyalara avtomatik xəbərdarlıqlar göndərə biləcək.
Strateji və Texniki Üstünlüklər
Kosmosda süni intellekt əsaslı hesablama infrastrukturunun yerləşdirilməsi Çin üçün həm texniki, həm də strateji baxımdan böyük üstünlüklər təmin edəcək. Bu sistem:
Məlumatı yerə ötürmədən orbitdə emal edərək vaxt, enerji və bant genişliyinə qənaət edəcək.
Hərbi əməliyyatlar və ya təbii fəlakətlərin idarə olunması kimi real vaxtda qərar tələb edən sahələrdə Çinə çevik reaksiya imkanı verəcək.
Yer infrastrukturunun sıradan çıxması halında ehtiyat hesablama gücü kimi fəaliyyət göstərəcək.
Three-Body Computing Constellation layihəsi təkcə texnoloji baxımdan deyil, həm də geosiyasi baxımdan əhəmiyyətli bir təşəbbüsdür. Çin bu addımı ilə, sadəcə öz hesablama və müşahidə qabiliyyətlərini artırmaqla qalmır, həm də qlobal texnologiya yarışında yeni bir mərhələyə keçdiyini nümayiş etdirir.
Xəbər Müəllifi: Vasif Şükür
