Yeni Araşdırma: Yaddaş beyində fiziki olaraq hərəkət edir

Şimal-Qərb Universitetinin nevroloqları yaddaşın beyində statik deyil, dinamik və fiziki hərəkətli bir quruluşa sahib olduğunu göstərən mühüm elmi nəticələr əldə edib. 

Aydınlar.az xarici mətbuata istinadən xəbər verir ki, ABŞ-ın Şimal-Qərb Universitetindən bir qrup nevroloq alim, yaddaşın beyindəki hərəkətliliyini araşdırmaq üçün siçanlar üzərində apardıqları son tədqiqatla yaddaş izlərinin zamanla dəyişdiyini və beyində fiziki şəkildə hərəkət etdiyini sübut edən mühüm tapıntılar əldə edib. Xüsusilə, məkan yaddaşına cavabdeh olan hipokamp adlı beyin bölgəsində baş verən dəyişikliklər müşahidə olunub.

Dinamik yaddaş anlayışı: Siçanlar üzərində aparılan təcrübə

Tədqiqatçılar, hipokampda zamanla necə fərqli neyron şəbəkələrinin yarandığını araşdırmaq üçün siçanları xüsusi hazırlanmış virtual ortamda qaçış trenajoruna yerləşdiriblər. Təcrübə müddətində siçanların hərəkətinə uyğun olaraq ekranda bir labirint əks olunub. Eyni zamanda, sabit qoxular və arxa fonda davamlı "ağ səslər" (white noise) istifadə edilib ki, bu da xarici təsirləri minimuma endirərək nəzarətli bir eksperimental mühit yaradıb.

Bu yüksək dəqiqlikli görüntüləmə texnologiyaları vasitəsilə aparılan araşdırmada, alimlər beyində "temsili sürüşmə" (representational drift) adlanan hadisənin xarici dəyişikliklərdən asılı olmadan baş verdiyini müşahidə ediblər. Əvvəllər bu sürüşmənin xarici amillərlə əlaqəli olduğu düşünülürdüsə, indi isə onun beynin daxili yenidən qurulma prosesinin bir hissəsi olduğu ehtimal edilir.

Yaddaşın yenidən kateqoriyalaşdırılması

Tədqiqatın əsas müəllifi professor Daniel Dombeck və komandası, bu neyronal sürüşmənin beynin təkrarlanan, lakin bir qədər fərqlilik göstərən təcrübələri necə yadda saxladığı ilə əlaqəli olduğunu bildirirlər. Məsələn, bir insanın sevdiyi restorana təkrar-təkrar getməsi kimi tanış təcrübələr zamanı beyin həmin informasiyaları yenidən və bir qədər fərqli şəkildə kateqoriyalaşdıra bilər.

Əhəmiyyəti və gələcək tətbiqləri

Bu tədqiqat nəticələri, beynin zamanla məlumatı necə yenidən təşkil etdiyini başa düşmək baxımından əhəmiyyətli sayılır. Əgər bu mexanizm insan beynində də tətbiq edilə bilirsə, bu, yaddaş pozğunluqlarının öyrənilməsi və müalicəsində inqilabi metodların inkişafına yol aça bilər. Bundan əlavə, bu dinamik yaddaş modelinin süni intellekt sistemlərinin bioloji yaddaş strukturlarını modelləşdirməsi üçün yeni bir əsas yarada biləcəyi düşünülür.

Xəbər Müəllifi: Vasif Şükür