Böyük Partlayış nəzəriyyəsi qüvvədən düşür: Bəs kainat əslində necə yaranıb?

Elm dünyasında 60 ildən artıq müddətdə qəbul edilən və kainatın başlanğıcını izah etmək üçün əsas nəzəriyyə hesab olunan Böyük Partlayış (Big Bang) nəzəriyyəsi qüvvədən düşə bilər. Yeni irəli sürülən nəzəriyyə, kainatın tək bir partlayış nəticəsində deyil, əksinə çoxsaylı kiçik və sürətli partlayışlar nəticəsində genişləndiyini iddia edir. Bu yanaşma, mövcud kainatın quruluşunu daha sadə və izaholunan şəkildə açıqlaya bilər. 

Aydınlar.az xarici mətbuata istinadən xəbər verir ki, bu barədə Alabama Universitetinin professoru Riçard Lieu nəzəriyyə ilə çıxış edib.

Ənənəvi kozmoloji modelə qarşı alternativ yanaşma

Kainatın mənşəyi ilə bağlı uzun müddətdir qəbul olunan fikir, onun son dərəcə sıxılmış, isti və kiçik bir nöqtədən baş verən böyük bir kosmik partlayış nəticəsində yaranmasıdır. Bu partlayışdan sonra maddə və enerji sürətlə genişlənərək ulduzlar, qalaktikalar və planetlərə çevrilmişdir. Lakin Alabama Universitetinin professoru Riçard Lieu, bu ənənəvi modelə meydan oxuyur və kainatın formalaşması ilə bağlı alternativ izah təqdim edir.

Müvəqqəti təkliklər: Yeni yaranış mexanizmi

Lieu-nun nəzəriyyəsinə əsasən, kainat bir dəfəlik partlayış nəticəsində deyil, "Müvəqqəti təkliklər" adlanan çoxsaylı lokal və sürətli partlayışlarla inkişaf etmişdir. Bu təkliklərin hər biri zamanın fərqli mərhələlərində baş verərək kosmosa yeni maddə və enerji ötürmüş, nəticədə isə qalaktikalar, ulduz sistemləri və digər kosmik strukturlar formalaşmışdır.

1960-cı illərdən etibarən qəbul olunan modeli inkar edir

Ənənəvi Böyük Partlayış modeli kainatın başlanğıc nöqtəsini tək bir zaman kəsiyindəki singular hadisə ilə məhdudlaşdırır. Lakin Lieu-nun nəzəriyyəsi bu məhdudluğu aşaraq, kainatın formalaşmasını bir neçə mərhələli və çoxmənbəli proses kimi təsvir edir. O, bu yanaşmanı Classical and Quantum Gravity adlı nüfuzlu elmi jurnalda nəşr olunmuş məqaləsində irəli sürmüşdür.

Qaranlıq maddə və qaranlıq enerji olmadan genişlənən kainat

Ənənəvi modelə görə, qaranlıq maddə kainatdakı strukturların cazibə sabitliyini təmin edən görünməz element, qaranlıq enerji isə kainatın getdikcə sürətlənən genişlənməsinin səbəbi hesab olunur. Bu anlayışlar təcrübi olaraq müşahidə olunmasa da, mövcud nəzəriyyəni saxlamaq üçün zəruri sayılır. Lakin Lieu-nun modeli bu cür təcrübi olaraq sübut olunmamış qüvvələrə ehtiyac duymadan, fizikanın məlum qanunlarına və müşahidə edilə bilən kosmoloji faktlara əsaslanaraq alternativ bir izah təqdim edir.

Yeni nəzəriyyənin imkanları

Lieu-nun təsvir etdiyi "Müvəqqəti təkliklər"nadir hallarda baş verir və çox sürətli şəkildə reallaşaraq müşahidə cihazları tərəfindən aşkar edilmədən dağılırlar. Buna baxmayaraq, bu mexanizm kainatın müşahidə edilən genişlənmə sürətini və struktur quruluşunu izah etmək üçün yetərli ola bilər. Əgər bu nəzəriyyə təcrübi və nəzəri cəhətdən dəstəklənsə, kainatın başlanğıcı ilə bağlı mövcud elmi anlayışlara fundamental dəyişiklik gətirə bilər.

Xəbər Müəllifi: Vasif Şükür