Ümumilli Liderimiz Heydər Əliyev XX əsrdə Azərbaycan tarixində dərin iz qoymuş, yalnız ölkəmizin deyil, bütövlükdə regionun siyasi və iqtisadi inkişafında müstəsna rol oynamış görkəmli şəxsiyyətlərdən biridir. Onun doğumundan 102 il keçməsinə baxmayaraq, bu dahi liderin həyatı və fəaliyyəti hələ də hər bir azərbaycanlının yaddaşında və qəlbində yaşayır. Ulu Öndər Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycan müstəqilliyini qoruyaraq, beynəlxalq aləmdə tanınan və inkişaf edən bir dövlətə çevrilmişdir. Xüsusilə, müstəqillik illərində onun həyata keçirdiyi strateji islahatlar və beynəlxalq siyasətdə atdığı addımlar, ölkəmizin bugünkü möhkəm mövqeyinin əsasını qoymuşdur.
O, yalnız siyasi lider deyil, eyni zamanda cəsarətli və uzaqgörən bir insan idi. Dahi Heydər Əliyev həyatını xalqına xidmətə həsr etmiş və hər zaman millətinin rifahını ön planda tutmuşdur. Cəmiyyətin ictimai və siyasi quruluşundan asılı olmayaraq, o, xalqın etimadını qazanaraq Azərbaycanı sabitlik və tərəqqi yolunda irəli aparmışdır.
Ümummilli lider Heydər Əliyev milli-mənəvi dəyərlərin qorunmasını və inkişafını daim önə çəkmiş, Azərbaycan mədəniyyətinə, adət-ənənələrinə xüsusi önəm vermişdir. O, xüsusilə gənclərin milli ruhda tərbiyə olunmasının vacibliyini vurğulayırdı. Onun bu sahədə söylədiyi fikirlər bu gün də aktuallığını qoruyur: “Biz milli-mənəvi dəyərlərimizi, adət-ənənələrimizi, əxlaqi prinsiplərimizi bütün sahələrdə yaşatmalı, qorumalı və gələcək nəsilləri bu dəyərlər ruhunda böyütməliyik”.
Uzaqgörən Heydər Əliyev, zamanın axarını dəqiq analiz edə bilən və tarixi prosesləri qabaqcadan görmə bacarığına sahib olan böyük dövlət xadimi idi. O, illər əvvəl baş verəcək mühüm siyasi dəyişiklikləri öncədən hiss edərək, gələcəyin müstəqil Azərbaycanın əsaslarını ötən əsrin 1970-ci illərindən etibarən formalaşdırmağa başlamışdı. Onun uzaqgörən siyasəti sayəsində ölkəmizin müstəqilliyi üçün möhkəm zəmin yaradılmışdır.
Ulu Öndər Heydər Əliyev hələ sovet dövründən etibarən Azərbaycanın gələcəyini düşünən uzaqgörən siyasətçi kimi milli maraqlara əsaslanan siyasət yürüdürdü. O, ana dilimizin qorunmasına, milli-mədəni dəyərlərimizin yaşadılmasına və gənc nəslin milli ruhda formalaşmasına xüsusi önəm verirdi. Milli kadr potensialının gücləndirilməsi onun əsas prioritetlərindən biri olmuşdur. Ümummilli Lider Heydər Əliyev azərbaycanlıların yüksək vəzifələrdə təmsil olunmasını vacib sayır, gənclərin Sovet İttifaqının nüfuzlu ali məktəblərində təhsil alması üçün geniş imkanlar yaradırdı.

1. Heydər Əliyevin Gəncliyi və Siyasi Karyerasının Başlanğıcı

Heydər Əliyev 1923-cü ildə Naxçıvanda dünyaya gəlmiş və erkən yaşlarından etibarən öz həyatını Azərbaycanın tərəqqisinə həsr etmişdir. O, Sovet dövründə fəal siyasi fəaliyyətə başlamış, xüsusilə 1944-cü ildə Moskva Dövlət Beynəlxalq Əlaqələr İnstitutunu bitirdikdən sonra ölkənin ictimai-siyasi həyatında önəmli mövqelər tutmağa başlamışdır. Onun siyasi karyerasında dönüş nöqtəsi isə 1969-cu ildə Azərbaycan Kommunist Partiyasının birinci katibi vəzifəsinə gətirilməsi ilə baş vermişdir. Bu mərhələdən etibarən onun rəhbərlik bacarıqları daha geniş miqyasda tanınmağa başlamışdır.
Sovet dövründə Azərbaycanı yüksək səviyyədə təmsil edən nadir liderlərdən biri olan Heydər Əliyev, həm ölkə daxilində, həm də beynəlxalq arenada böyük nüfuz sahibi olmuşdur. Onun rəhbərliyi dövründə Azərbaycan iqtisadi və mədəni sahələrdə əhəmiyyətli irəliləyişlər əldə etmiş, sosial həyat daha da canlanmışdır. Ən önəmlisi isə odur ki, Heydər Əliyev Sovet rejiminin sərt şərtlərinə baxmayaraq, hər zaman xalqın milli maraqlarını ön planda saxlamış və ölkənin səsini imperiya daxilində ucalda bilmişdir

2. SSRİ Dövründə Fəaliyyəti
dahi Heydər Əliyevin siyasi fəaliyyətində xüsusi əhəmiyyət daşıyan mərhələlərdən biri də onun Sovet İttifaqı rəhbərliyində tutduğu yüksək vəzifələrlə bağlı dövr olmuşdur. 1982-ci ildə o, Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasının Mərkəzi Komitəsinin Siyasi Bürosuna daxil olaraq, eyni zamanda SSRİ Nazirlər Sovetinin sədrinin birinci müavini vəzifəsinə təyin edilmişdir. Bu təyinat, onun artıq yalnız Azərbaycan miqyasında deyil, bütün ittifaq səviyyəsində tanınmış və nüfuzlu bir siyasi fiqura çevrildiyini nümayiş etdirirdi.
Belə bir nəhəng dövlətin rəhbərliyində yer almaq asan məsələ deyildi. Umumilli Lider Heydər Əliyev bu vəzifədə yüksək təşkilatçılıq bacarığı, prinsipiallığı və strateji düşüncə qabiliyyəti ilə seçilirdi. O, əsasən sənaye, nəqliyyat, enerji və tikinti sahələrinə nəzarət edirdi və bu sahələrdə məhsuldarlığı artırmaq məqsədilə səmərəli islahatlara və planlaşdırmaya üstünlük verirdi.
Bundan əlavə, onun fəaliyyətində milli kadrların irəli çəkilməsi məsələsi mühüm yer tuturdu. Mərkəzləşdirilmiş sovet idarəçiliyi şəraitində bu, kifayət qədər cəsarətli və perspektivli bir yanaşma idi. Ulu Öndər Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə yalnız Azərbaycandan deyil, digər müttəfiq respublikalardan olan ixtisaslı və bacarıqlı şəxslər də rəhbər vəzifələrə irəli çəkilirdi.

3. Müstəqil Azərbaycanın Quruculuğu
1991-ci ildə Sovet İttifaqının süqutundan sonra Azərbaycan müstəqilliyini yenidən əldə etsə də, bu müstəqillik bir sıra ciddi problemlərlə qarşı-qarşıya qaldı. Həmin dövrdə ölkə daxildə siyasi qeyri-sabitlik, iqtisadi böhran, Qarabağ müharibəsinin yaratdığı gərginlik və separatizm meyilləri ilə üzləşmişdi. 1991–1993-cü illər arasında Azərbaycanda dövlət idarəçiliyində ciddi boşluqlar yaranmış, ölkə vətəndaş qarşıdurmasının astanasına çatmışdı. Belə bir kritik anda xalqın çağırışı ilə Heydər Əliyev 1993-cü ilin iyun ayında Bakıya dəvət olundu və Milli Məclisin qərarı ilə Prezident səlahiyyətlərini icra etməyə başladı.
Xilaskar Heydər Əliyevin siyasi rəhbərliyə dönüşü ilə ölkədə sabitliyin bərpası istiqamətində əhəmiyyətli addımlar atıldı. İlk olaraq Gəncədə baş verən silahlı üsyanın qarşısı alındı, dövlət orqanlarının fəaliyyəti bərpa edildi və idarəetmədə sabitlik təmin olundu. Onun təcrübəli və qərarlı rəhbərliyi nəticəsində ölkədə siyasi vəziyyət normallaşdı və inkişaf üçün möhkəm təməl yaradıldı.
1994-cü ilin sentyabrında imzalanmış və tarixə “Əsrin müqaviləsi” kimi düşən neft sazişi ilə Azərbaycan beynəlxalq enerji bazarına çıxış əldə etdi. Bu müqavilə xarici neft şirkətləri ilə əməkdaşlıq çərçivəsində Xəzər dənizindəki Azərbaycan sektorunda yerləşən neft yataqlarının birgə işlənməsini nəzərdə tuturdu. Bu saziş ölkənin iqtisadi müstəqilliyinin təmin olunmasında həlledici rol oynadı və Heydər Əliyevin neft strategiyasının mühüm bir hissəsinə çevrildi. Həmçinin, bu strategiya siyasi sabitliyin qorunmasına da əhəmiyyətli təsir göstərdi.
1995-ci ildə qəbul edilən yeni Konstitusiya hüquqi dövlət quruculuğu istiqamətində mühüm bir addım oldu. Bu sənəd ölkədə hüquq sisteminin təkmilləşdirilməsinə, insan hüquq və azadlıqlarının qorunmasına, demokratik institutların inkişafına zəmin yaratdı. Eyni zamanda, uzaqgörən Heydər Əliyev iqtisadi sahədə liberal islahatlara başlayaraq özəlləşdirmə prosesini həyata keçirdi və xarici sərmayədarlar üçün daha əlverişli investisiya mühiti formalaşdırdı.

4. Xarici Siyasət və Beynəlxalq Əlaqələr
Böyük siyasətçi Heydər Əliyevin rəhbərliyi altında həyata keçirilən xarici siyasət, müstəqilliyini yenicə bərpa etmiş Azərbaycanın gələcək inkişaf trayektoriyasını müəyyən edən əsas istiqamətlərdən birinə çevrildi. Onun uzaqgörən və diplomatik yanaşması nəticəsində Azərbaycan beynəlxalq münasibətlər sistemində öz yerini möhkəmləndirdi. Ulu Öndər Heydər Əliyev ölkəsinin milli maraqlarını qorumaqla yanaşı, Azərbaycanı dünya arenasında tanıtdı və onun qlobal proseslərdə fəal iştirakını təmin etdi.

●Qərb ilə əlaqələrin möhkəmləndirilməsi

Ümumilli Lider Heydər Əliyev xarici siyasətdə Qərb dövlətləri ilə əməkdaşlığa xüsusi əhəmiyyət verirdi. 1994-cü ildə imzalanan və Azərbaycanı dünya enerji bazarına inteqrasiya edən “Əsrin müqaviləsi”, ölkənin Qərb ilə iqtisadi tərəfdaşlığını gücləndirdi. Bununla yanaşı, NATO və ATƏT kimi beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlıq genişləndirildi və bu, Azərbaycanın beynəlxalq nüfuzunun artmasına şərait yaratdı.

●Şərq ölkələri ilə münasibətlərin inkişafı

Eyni zamanda, Azərbaycanın Şərq dünyası ilə əlaqələrinin möhkəmləndirilməsi də xarici siyasətin əsas prioritetlərindən biri oldu. Heydər Əliyev xüsusilə Türkiyə ilə strateji tərəfdaşlığın inkişafına böyük önəm verdi. Bu münasibətlərin dərinləşdirilməsi nəticəsində Azərbaycan regional siyasətdə daha müstəqil və güclü mövqe qazandı. İki ölkə arasında formalaşan yaxın əlaqələr təkcə siyasi deyil, həm də iqtisadi və mədəni sahələrdə mühüm nəticələr verdi.

Xalqımızın böyük oğlu Heydər Əliyev Azərbaycanın müasir tarixində bənzərsiz lider kimi yadda qalmış və ölkənin müstəqilliyini qoruyaraq, uzunmüddətli siyasi və iqtisadi sabitlik üçün güclü təməl yaratmışdır. Onun liderliyi dövründə Azərbaycan həm beynəlxalq arenada öz mövqeyini möhkəmləndirmiş, həm də iqtisadi islahatlar və demokratik institutların inkişafı istiqamətində mühüm addımlar atmışdır. Bu gün də onun xatirəsi xalq tərəfindən böyük hörmətlə yad edilir, fəaliyyəti gələcək nəsillər üçün örnək kimi qiymətləndirilir.
Ulu Öndərin dövlətçilik fəlsəfəsini davam etdirən Prezident İlham Əliyev, regionda gedən proseslərə yön verən və onları aktiv şəkildə formalaşdıran liderlərdən biri kimi çıxış edir. O, eyni zamanda milli-mənəvi dəyərlərin qoruyucusu kimi, Azərbaycan xalqının milli kimliyini və mədəni irsini yaşatmağı prioritet hesab edir.
2004-cü ildən fəaliyyətə başlayan Heydər Əliyev Fondu müxtəlif sahələrdə – təhsil, səhiyyə, mədəniyyət, idman, elm və ekologiya sahələrində həyata keçirdiyi layihələrlə cəmiyyətin inkişafına dəyərli töhfələr verir. Fondun təşəbbüsləri sayəsində Azərbaycanın mədəni dəyərləri – muğam, aşıq sənəti, xalçaçılıq – YUNESKO-nun mədəni irs siyahısına daxil edilmişdir. Eyni zamanda, ölkənin maddi-mədəni irsinin qorunması, arxeoloji tapıntıların mühafizəsi və muzeylərin yaradılması istiqamətində də əhəmiyyətli işlər görülür.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev qeyd edir ki: “Heydər Əliyev bütün dövrlərdə Azərbaycan xalqına vicdanla xidmət etmişdir. Onun müstəsna xidmətləri nəticəsində Azərbaycanın müstəqilliyi dönməz xarakter almış, iqtisadi gücü artmış və beynəlxalq nüfuzu möhkəmlənmişdir. Bu siyasət bu gün də davam etdirilir və yaşamaqdadır.”
Cənab prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi altında bu siyasət davam etdirilərək, Azərbaycanın gələcək inkişafı, daha güclü və firavan bir dövlətə çevrilməsi üçün əsaslı zəmin yaradır.