Yeni Kvant Qravitasiya Nəzəriyyəsi: Eynşteynin yanıldığını sübut edə bilər

Fiziklər nəzəri fizikanın ən davamlı problemlərindən biri olan qravitasiya və kvant mexanikasının birləşdirilməsi üçün yeni yanaşma irəli sürüblər. Bu yanaşma, Eynşteynin ümumi nisbilik nəzəriyyəsinin səhv ola biləcəyini sübut edə bilər.

Aydınlar.az xarici mətbuata istinadən xəbər verir ki, Kvant və Qravitasiya: Uzunmüddətli Problemin Həlli Fizika sahəsində inqilabi dəyişikliklərə səbəb ola biləcək yeni tədqiqat, qravitasiya ilə kvant mexanikasını birləşdirmək üçün yeni bir model təqdim edir. Hələ sınaqdan keçməsə də, alimlərin hazırladığı bu model, Einstein’ın ümumi nisbilik nəzəriyyəsini kvant dünyası ilə uyğunlaşdıraraq kainatın əsas işleyişi barədə mövcud anlayışları yenidən nəzərdən keçirməyə imkan verir.

Yüz ildən çoxdur fizikanın ən böyük və həll olunmamış problemlərindən biri qravitasiyanı kvant səviyyəsində təsvir etmək idi. Elektromaqnit, zəif və güclü nüvə qüvvələri kvant sahə nəzəriyyələri ilə uğurla izah olunsa da, qravitasiya klassik fizikanın qanunlarına əsaslanırdı. Finlandiyanın Aalto Universitetindən Mikko Partanen və Jukka Tulkki-nin rəhbərliyi altında hazırlanmış və Reports on Progress in Physics jurnalında dərc edilmiş yeni tədqiqat bu balansı dəyişə bilər.

Kvant Sahə Nəzəriyyələrinə Uyğun Yeni Qravitasiya Təsviri

Yeni model, Einstein’ın qravitasiyanı məkan-zamanın əyriliyi kimi təsvir edən yanaşmasını kökündən dəyişir. Bunun əvəzinə, qravitasiyanı dörd ayrı, lakin bir-biri ilə əlaqəli sahənin qarşılıqlı təsiri kimi yenidən təsvir edir. Bu yanaşma kvant qravitasiyanı, Standart Modeldəki elektromaqnit, zəif və güclü qarşılıqlı təsirlər kimi kvant sahə nəzəriyyələri ilə eyni struktura əsaslandırır. Beləliklə, həm klassik səviyyədə ümumi nisbiliklə uyğunluq təmin olunur, həm də kvant təsirləri tutarlı şəkildə nəzərə alınır. Bu yanaşma ənənəvi kvant qravitasiya modellərində rast gəlinən müşahidə olunmayan sonsuzluq və fiziki olaraq məntiqsiz mənfi ehtimallar kimi problemləri aradan qaldırır, çünki nəzəriyyə ilkin mərhələdən kvant sahə nəzəriyyələrinə bənzər struktur üzərində qurulub. Mikko Partanen belə qeyd edir: “Ən vacib nəticə odur ki, bizim nəzəriyyəmiz Standart Modeldəki digər fundamental qarşılıqlı təsirlərin formalaşdırılmasına bənzər şəkildə kvant qravitasiyaya yeni yanaşma təqdim edir.”

Əlavə Ölçülərə və Qəbul Edilən Təxminlərə Son

Yeni nəzəriyyənin ən diqqətçəkən cəhətlərindən biri onun sadəliyidir. Bir çox kvant qravitasiya modelləri hələ müşahidə olunmamış zərrəciklərə və əlavə ölçülərə ehtiyac duyur. Lakin bu iş yalnız mövcud fiziki sabitlərdən istifadə edir və təbiət qanunlarına əlavə parametr gətirmir. Bu da nəzəriyyənin sınaqdan keçirilə bilməsini mümkün edir. Gələcəkdə inkişaf etdiriləcək kvant qravitasiya təcrübələri birbaşa bu nəzəriyyənin proqnozlarını yoxlaya bilər. Lakin qeyd etmək lazımdır ki, kvant qravitasiya təsirləri çox zəif olduğundan birbaşa müşahidələr mövcud texnologiyalarla mümkün deyil.

Nəticə və Gələcək Perspektivlər

Hər nə qədər perspektivli olsa da, model hələ ilkin mərhələdədir. Hal-hazırda nəzəriyyənin riyazi cəhətdən tutarlı olduğu görünür, lakin tam və qəti sübut verilməyib. Bundan əlavə, qara dəliklərin təkillikləri və Böyük Partlayışın fiziki başlanğıcı kimi qravitasiyanın ən böyük sirləri üzərində daha çox iş tələb olunur. Partanen qeyd edir: “Nəzəri və müşahidə sahəsində indiki inkişaf sürətini nəzərə alaraq, kvant qravitasiya təsirlərinin birbaşa sübutunu verəcək ilk eksperimental nailiyyətlərin əldə olunması bir neçə onillik çəkə bilər.” Bununla belə, dolayı sübutların daha erkən mərhələdə əldə olunacağı gözlənilir.

Xəbər Müəllifi: Vasif Şükür